เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2566 ดร.สุรินทร์ มั่นประสงค์ ผู้อำนวยการสำนักพัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิติการ(สพร.) สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) เปิดเผยว่า ตามที่ สมาคมผู้บริหารโรงเรียนมัธยมศึกษาแห่งประเทศไทย (ส.บ.ม.ท.)เข้าพบ น.ส.ตรีนุช เทียนทอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) เพื่อหารือแนวทางแก้ปัญหาขาดแคลนครู โดยเสนอให้ปรับวิธีการคัดเลือกบุคคลเพื่อบรรจุและแต่งตั้งเป็นข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตำแหน่งครูผู้ช่วย กรณีที่มีความจำเป็นหรือมีเหตุพิเศษ (ว 16) ซึ่งเปิดโอกาสให้พนักงานหรือลูกจ้างในโรงเรียนที่ปฏิบัติงานสอนไม่น้อยกว่า 3 ปีมีโอกาสสมัครอยู่แล้ว จากเดิมที่ใช้วิธีการสอบคัดเลือก มาเป็นวิธีการประเมิน นั้น มีหลายประเด็นที่ต้องพิจารณารายละเอียดร่วมกัน ซึ่งในการประชุม ส.บ.ม.ท.เสนอให้ น.ส.ตรีนุช พิจารณายกเลิกการสอบครูผู้ช่วย ว 16 เพราะมีครูสอบผ่านได้น้อย ทำให้โรงเรียนไม่สามารถบรรจุแต่งตั้งได้ตามอัตราว่างที่ประกาศรับ ซึ่ง รมว.ศึกษาธิการก็มองเห็นปัญหา จึงมอบให้ สพฐ. และ สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ก.ค.ศ.) ไปดูรายละเอียดแล้ว
“หากจะยกเลิกระบบการสอบครูผู้ช่วย ว 16 จริง ก็ต้องมาดูมาตรการป้องกันระบบอุปถัมภ์ เพื่อให้การคัดเลือกมีความเป็นธรรม อย่างไรก็ตาม สพร.ได้เตรียมทำข้อเสนอเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว โดยกรณีเขตพื้นที่ฯ เปิดสอบแล้วมีผู้สอบผ่านไม่เพียงพอกับอัตราว่างที่ประกาศรับ เป็นไปได้หรือไม่ ที่จะให้ สพฐ.กำหนดปฏิทินสอบคัดเลือกครูผู้ช่วยให้ถี่ขึ้น มากกว่าปีละ 1 ครั้ง ไม่ว่าจะเป็นการสอบคัดเลือก ตาม ว 16 หรือ ตาม ว 14 เพื่อให้แต่ละพื้นที่ฯ ได้อัตราครบตามความต้องการ ซึ่งตรงนี้ สพฐ. ต้องไปวิเคราะห์ สังเคราะห์ ภาพรวมเพื่อจัดทำข้อเสนอต่อไป ทั้งนี้ หากนโยบายมีความชัดเจน เปิดโอกาสให้เปิดสอบได้มากกว่า 1 ครั้ง สพร.ก็พร้อมดำเนินการ และคิดว่าเป็นเรื่องดี แต่อาจจะติดปัญหาเรื่องบประมาณ เพราะการจัดสอบแต่ละครั้งจะต้องใช้งบฯกว่า 26 ล้านบาท”ผอ.สพร.กล่าวและว่า สำหรับสาขาวิชาที่เปิดสอบแต่ไม่มีคนสมัคร หรือสอบคัดเลือกได้น้อย หลัก ๆ ก็คือสาขาวิชาเอกประถมศึกษา ซึ่งสาเหตุที่เพิ่งมาขาดในช่วงนี้ เนื่องจากเมื่อปี 2564 สำนักงาน ก.ค.ศ.ออกหลักเกณฑ์ให้โรงเรียนขนาดเล็กทั่วประเทศ ต้องมีครู ที่จบสาขาวิชาเอกประถมศึกษา ปฏิบัติการสอนอยู่ด้วย ทำให้มหาวิทยาลัยต่าง ๆ ผลิตครูสาขาดังกล่าวไม่ทัน แต่ทราบว่า ขณะนี้สถาบันฝ่ายผลิตต่าง ๆ เปิดรับนักศึกษาสาขาวิชาเอกประถมศึกษามากขึ้นแต่ก็คงต้องใช้เวลา
สำหรับการสอบครูผู้ช่วย ว 16 ปี 2566 ซึ่งเปิดรับสมัครวันที่ 21-27 กรกฎาคม นั้น ข้อมูลล่าสุด วันที่ 24 กรกฎาคม มีเขตพื้นที่ฯ เปิดรับสมัครทั้งหมด 216 แห่ง ใน 50 กลุ่มวิชา อัตราว่างรวม 8,061 อัตรา มีผู้สมัครรวม 12,804 ราย โดยเกณฑ์ การสอบครูผู้ช่วย ว 16 กำหนดให้ผู้ดำเนินการคัดเลือก อาจคัดเลือกบุคคลเพื่อบรรจุแต่งตั้ง เป็นครูผู้ช่วย อย่างใดอย่างหนึ่ง ดังนี้ 1.มีมติคณะรัฐมนตรี (ครม.) หรือทางราชการมีเงื่อนไขให้รับโอนโรงเรียนเอกชน หรือโรงเรียนอื่นใด มาเป็นโรงเรียนรัฐบาล หรือเงื่อนไขผูกพันอื่นที่ทางราชการให้ไว้เป็นการเฉพาะให้บรรจุและแต่งตั้ง 2.มีสัญญาผูกพันตามโครงการพิเศษ หรือโครงการทุนรัฐบาล 3.ประกาศสอบแข่งขันไม่น้อยกว่า 2 ครั้งแล้วไม่มีผู้สมัคร 4.ดำเนินการสอบแข่งขันไม่น้อยกว่าสองครั้งแล้ว ได้จำนวนคนไม่เพียงพอกับตำแหน่งว่างที่จะบรรจุและแต่งตั้งตามที่ประกาศ 5.การบรรจุและแต่งตั้งบุคคลให้ไปบรรจุหรือแต่งตั้งในพื้นที่ที่เป็นเกาะ แก่ง ภูเขาสูง ฯ และ 6.การบรรจุแต่งตั้งพนักงานราชการ ลูกจ้างประจำ ครูสอนศาสนาอิสลาม ฯลฯ ซึ่งทุกตำแหน่งได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติหน้าที่สอน ตามคำสั่งหรือสัญญาจ้างอย่างใดอย่างหนึ่ง รวมกันไม่น้อยกว่า 3 ปี นับถึงวันที่รับสมัครคัดเลือกวันสุดท้าย โดยไม่มีภาระงานสอนตามที่ส่วนราชการกำหนด
