เมื่อวันที่ 21 มี.ค.2566 ดร.นันทา หงวนตัด รักษาการผู้อำนวยการ สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (สมศ.) เปิดเผยว่า สมศ. พร้อมเดินหน้ายกระดับมาตรฐานผู้ประเมินภายนอกเพื่อสร้างความมั่นใจให้กับสถานศึกษาทั่วประเทศ โดยตอกย้ำการพัฒนาและอบรมผู้ประเมินภายนอกเกี่ยวกับการปฏิบัติงานของผู้ประเมินภายนอกอย่างต่อเนื่อง ใน 3 บทบาทหน้าที่หลัก คือ 1. ด้านวิชาการ ผู้ประเมินภายนอกจะต้องมีความรู้ ความสามารถในเชิงวิชาการที่เกี่ยวข้องกับการประเมิน สามารถทำการประเมินและสะท้อนผลการดำเนินงานของสถานศึกษาด้วยความถูกต้อง สอดคล้องตามบริบท มีความแม่นยำ ตรงไปตรงมา เป็นไปตามเกณฑ์การประเมินที่ สมศ. กำหนด และสามารถให้ข้อเสนอแนะเป็นรายสถานศึกษา ซึ่งเป็นหัวใจของการประเมิน โดยข้อเสนอแนะที่ให้กับสถานศึกษาต้องนำไปปฏิบัติได้จริง สอดคล้องตามบริบทของสถานศึกษาจึงจะส่งผลให้เกิดการพัฒนาต่อสถานศึกษาได้จริง
2.ด้านเทคโนโลยี ผู้ประเมินภายนอกจะต้องมีความสามารถและทักษะการใช้เทคโนโลยีที่ดี เป็นการปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย และสอดรับกับนโยบายของ สมศ. ในการขับเคลื่อนไปสู่การเป็นองค์กรดิจิทัล (Digital Organization) ทั้งนี้ สมศ. ได้พัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการประเมินในทุกขั้นตอน เช่น ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการประเมินคุณภาพภายนอก (AQA) ระบบจัดเก็บรายงานประเมินตนเอง (e-SAR) การพัฒนาระบบ Mobile Application (ONESQA-V) สำหรับผู้ประเมินภายนอกในการลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมแบบ Onsite สถานศึกษาทุกระดับ เป็นต้น ถือได้ว่าเป็นรูปแบบใหม่ของการประเมิน และนับได้ว่ามีความทันสมัยเท่าเทียมกับระบบการประเมินสถานศึกษาของนานาประเทศ
และ 3. ผู้ประเมินภายนอกสะท้อนภาพลักษณ์ของ สมศ. ในระหว่างการปฏิบัติงาน ด้วยการทำหน้าที่เป็นกระจกสะท้อนคุณภาพการจัดการศึกษาและเป็นผู้ให้ข้อเสนอแนะกับสถานศึกษาอย่างถูกต้องตรงประเด็น ภายใต้ “ความเป็นกัลยาณมิตร” และ “ไม่สร้างภาระกับสถานศึกษา” ซึ่งการดำเนินงานของ สมศ. ที่ผ่านมา ให้ความสำคัญเรื่องคุณลักษณะและบทบาทหน้าที่ของผู้ประเมินภายนอก โดยผู้ประเมินภายนอกถือเป็นตัวแทนของ สมศ. ดังนั้น ผู้ประเมินภายนอกไม่เพียงแต่จะต้องมีองค์ความรู้ตามที่ สมศ.กำหนด แต่ยังต้องก้าวทันเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างไม่หยุดนิ่ง เพื่อการประเมินที่มีประสิทธิภาพ อันเป็นการช่วยยกระดับคุณภาพการศึกษาของประเทศต่อไป
ดร.นันทา กล่าวต่อไปว่า พร้อมกันนี้ สมศ. ได้ให้การรับรอง “หน่วยกำกับการประเมินคุณภาพภายนอก” ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในกฎหมาย ซึ่งเป็นนิติบุคคลที่สำนักงานมอบหมายให้ทำหน้าที่บริหารจัดการและกำกับดูแลให้ผู้ประเมินภายนอกปฏิบัติงานให้เป็นไปตามกรอบแนวทางตามที่ สมศ. กำหนด ได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม ตามกรอบระยะเวลา นอกจากนี้ สมศ. ยังมีมาตรการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของผู้ประเมินภายนอก ตามข้อบังคับคณะกรรมการ สมศ. โดยผู้ประเมินทุกคนต้องปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต ไม่มีส่วนได้เสีย ไม่เรียก ไม่รับทรัพย์สินหรือผลประโยชน์อื่นใด ผู้ประเมินต้องทำการประเมินคุณภาพภายนอกด้วยตนเอง มีความเที่ยงตรง เป็นกลาง โปร่งใส มีความรับผิดชอบและสามารถตรวจสอบได้ ปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมายอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ ไม่คัดลอกรายงาน รักษาความลับของข้อมูลข่าวสารที่ได้รับจากการประเมินคุณภาพภายนอก ทั้งก่อนการตรวจเยี่ยม ระหว่างการตรวจเยี่ยม และหลังการตรวจเยี่ยม เป็นต้น รวมทั้ง ตามข้อบังคับได้มีการกำหนด โทษของการกระทำที่ฝ่าฝืนมาตรการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของผู้ประเมินข้างต้น ได้แก่ ว่ากล่าวตักเตือนเป็นหนังสือ ภาคทัณฑ์ พักการรับรองการเป็นผู้ประเมินภายนอก และเพิกถอนการรับรองการเป็นผู้ประเมินภายนอก
