เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2566 ดร.อรรถพล สังขวาสี ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เปิดเผยว่า เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ ที่ผ่านมา คณะรัฐมนตรีมีมติรับทราบในหลักการดำเนินโครงการอาสาสมัครกระทรวงศึกษาธิการ (อส.ศธ.) ตามที่กระทรวงศึกษาธิการเสนอ โดยสาระสำคัญของโครงการ คือ สืบเนื่องจากสถานการณ์ที่ประเทศไทยกำลังก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุ และมีแนวโน้มจะกลายเป็นวิกฤตหนักของประเทศ ซึ่งจะส่งผลกระทบกับภาคการศึกษา เศรษฐกิจ สังคม และสุขภาพ ตามข้อสั่งการของ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ที่มีความห่วงใยในเรื่องนี้ ต้องการให้ทุกภาคส่วนวางแผนแก้วิกฤตดังกล่าวอย่างยั่งยืน เนื่องจากคาดว่าในอีก 11 ปีข้างหน้า ผู้สูงอายุของไทยจะสูงขึ้นเป็น 28% ถือเป็นสังคมสูงอายุระดับสุดยอด ส่วนด้านผลิตภาพแรงงานของไทยอยู่ในอันดับที่ 40 จาก 64 ประเทศ มีแรงงานนอกระบบมากถึง 52% ซึ่งแรงงานกลุ่มนี้ไม่มีสวัสดิการ ในระยะยาวจะกระทบต่อรัฐในการจัดสรรงบประมาณ โดยเฉพาะอย่างยิ่งงบประมาณด้านสุขภาพ ขณะที่กลุ่มผู้ว่างงานและอยู่นอกระบบการศึกษา (Non Education Employer Development : NEED) มีมากถึง 1.3 ล้านคน หากปล่อยทุกอย่างเป็นไปตามภาวะปกติในทศวรรษหน้าประเทศไทยจะเผชิญปัญหาหนัก ซึ่งช่องว่างดังกล่าวสามารถเข้าไปพัฒนาได้ คือ การเตรียมพัฒนากำลังคนให้ทำงานได้เต็มตามศักยภาพ ซึ่งต้องใช้เวลาและเตรียมการตั้งแต่วัยเด็ก ดังนั้น ดร.วิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี จึงได้มอบหมายให้กระทรวงศึกษาธิการ ร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการเตรียมพัฒนากำลังคนอย่างเต็มกำลัง เพื่อให้ประเทศก้าวผ่านวิกฤตนี้
ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กล่าวว่า จากข้อสั่งการดังกล่าว กระทรวงศึกษาธิการจึงได้กำหนดแนวทางการขับเคลื่อนระยะสั้น ในช่วง 3-6 เดือน ข้างหน้าของปี 2566 ภายใต้แนวคิด “สร้างอาชีพ สร้างรายได้ สร้างคุณค่า” เพื่อสร้างความสุขให้กับกลุ่มผู้สูงอายุ คือ ครูเกษียณอายุราชการ กลุ่มแรงงานไม่มีสวัสดิการ กลุ่มผู้เชี่ยวชาญทางวิชาชีพ กลุ่มที่ต้องการอาชีพเสริมและมีแนวทางการขับเคลื่อนการดำเนินงานในระยะสั้น โดยเปิดรับสมัครอาสาสมัครกระทรวงศึกษาธิการ (อส.ศธ.) ผ่านระบบออนไลน์ วางเป้าหมายมีผู้สมัครกว่า 30,000 คน ซึ่งกระจายทุกพื้นที่ทั่วประเทศ และจะเป็นบุคลากรสำคัญในการดำเนินการร่วมกับกระทรวงแรงงาน กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงมหาดไทย และหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในการช่วยพัฒนากำลังคนทุกกลุ่มวัยในระดับพื้นที่ทั่วประเทศ เพื่อเตรียมคนในอนาคตและกลุ่มผู้สูงวัย เช่น เป็นครูอาสาสมัครจิตอาสา เพื่อเข้ามาช่วยงานการศึกษา โดยส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการพัฒนาการศึกษา ระหว่างสถานศึกษา ครู ผู้ปกครอง ชุมชนและภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เพื่อเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงการศึกษา ฟื้นฟูภาวะถดถอยทางการเรียนรู้ให้กับผู้เรียนทุกระดับ และช่วยสนับสนุนในการพัฒนาศักยภาพเด็กที่อยู่ในวัยเรียนให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีคุณภาพและมีความสุขทั้งในด้านทักษะต่าง ๆ อารมณ์ สังคม คุณธรรม จริยธรรม รวมถึงดูแลปกป้องคุ้มครองนักเรียนให้มีความปลอดภัยด้านร่างกายและจิตใจ มีพฤติกรรมที่เหมาะสม และมีโอกาสด้านการศึกษาอย่างเท่าเทียมด้วยกิจกรรมที่หลากหลาย ภายใต้โครงการอาสาสมัครกระทรวงศึกษาธิการ (อส.ศธ.) ทั้งนี้ จากข้อมูล volunteers.moe.go.th ณ วันที่ 1 มีนาคม 2566 มีจำนวนผู้ที่สมัครเป็น อส.ศธ.ทั้งประเทศ รวมทั้งสิ้น 31,960 คน
